“Gieo chữ Việt” trên đất Lào
Để giúp người dân, nhất là phụ nữ các bản như bản Ổi, Đenvilay, Pa Riềng, Pa Lọ Cô (huyện Mường Noòng, Savanakhẹt) biết tiếng Việt nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho họ khi sang Việt Nam trao đổi hàng hóa, khám chữa bệnh…từ tháng 8/2010 đến cuối tháng 3/2011, có 3 lớp học tiếng Việt được Hội LHPN tỉnh Quảng Trị phối hợp với Đồn Biên phòng Tam Thanh tổ chức trên đất Lào, thu hút hơn 76 học viên.
Nhớ lại quãng thời gian sang giảng dạy tiếng Việt cho chị em phụ nữ các bản Ổi, Đenvilay, Pa Riềng, Pa Lọ Cô, Thiếu úy Lê Phước Lĩnh (người được Đồn Biên phòng Tam Thanh cử sang trực tiếp giảng dạy) cho biết, người dân các bản Ổi, Đenvilay, Pa Riềng, Pa Lọ Cô chiếm đến 50- 60 % là đồng bào dân tộc Vân kiều, Pa cô. Trước đây, đời sống dựa vào khai thác sản vật rừng cũng như lúa trên nương rẫy nên đói nghèo luôn đồng hành với họ. Muốn bà con hết đói nghèo thì phải dạy tiếng Việt cho họ. Khi họ biết tiếng Việt thì sẽ thuận lợi khi sang các bản phía Việt Nam học cách trồng trọt, chăm sóc các loại cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế.
Một lớp học tiếng Việt do Hội LHPN tỉnh và Đồn Biên phòng Tam Thanh tổ chức trên đất Lào
Một thực tế nữa là các bản trên đều cách xa trung tâm huyện, thị của tỉnh Savanakhẹt nên bà con thường qua sông để mua bán, trao đổi hàng hóa với người dân các bản vùng Lìa; khi đau ốm cũng vượt sông Sê Pôn sang trạm y tế các xã Thuận, Thanh, A Túc, A Xing, Xy... để được cứu chữa kịp thời. Ngoài ra, học tiếng Việt còn là điều kiện để họ hiểu và thực hiện tốt các chính sách, pháp luật khi nhập cảnh vào Việt Nam.
Để bà con các bản Ổi, Đenvilay, Pa Riềng, Pa Lọ Cô biết tiếng Việt, biết làm toán, những người thầy giáo mang quân hàm xanh phải vượt qua bao gian khổ, thậm chí hiểm nguy đến tính mạng khi vượt sông Sê Pôn trong mùa nước lũ dâng cao. Cứ đều đặn 5 ngày trong tuần, 3 thầy giáo của Đồn Biên phòng Tam Thanh là Lê Phước Lĩnh, Hồ Văn Huy và Xôm Dần lại vượt sông sang dạy chữ.
Thiếu úy Lê Phước Lĩnh cho biết: “Muốn dạy tiếng Việt cho bàcon, nhất là chị em phụ nữ Lào, chúng tôi phải thông thạo tiếng Lào, tiếng Vân kiều, Pa cô cộng với lòng kiên nhẫn thì mới mong thành công. Lúc đầu, mới tiếp xúc với mặt chữ, con toán thấy khó khăn quá nên nhiều chị em nản muốn bỏ học, tôi phải động viên chị em rằng cố gắng học để sau này dạy lại tiếng Việt cho dân bản, cho chị em khác chưa biết tiếng Việt. Biết tiếng Việt thì mới sang các bản anh em bên Việt Nam học cách trồng cây sắn cho nhiều củ, cây chuối cho nhiều buồng…và sang khám chữa bệnh khi ốm đau bệnh tật. Ban đầu chỉ có chị em theo học nhưng sau đó nhiều em nhỏ cũng theo mẹ đến lớp để học. Thấy vợ con học tiếng Việt, nhiều ông chồng lúc đầu đứng ngoài cửa sổ lớp học để nhìn nhưng sau đó là xin vào học luôn. Khi lớp học kết thúc, nhiều chị em nói được tiếng Việt đã cho biết muốn tiếp tục được học thêm tiếng Việt.”
Còn nhớ hôm cùng Hồ Ray sang thăm bản Ổi, chúng tôi khá bất ngờ khi chị Pỉ Xa Ly (vợ của Bản phó Thào Hang) buông mấy câu tiếng Việt rất sõi: “Cán bộ Việt Nam về mạnh giỏi. Cho gửi lời thăm bà con bản Xi Ra Man”. Tôi cố nán lại chốc lát để hỏi chị sao lại biết tiếng Việt? Pỉ Xa Ly cho biết là năm ngoái học tiếng Việt từ thầy giáo biên phòng sang dạy. Tôi biết, với chừng đó thời gian của lớp học là quá ít khi học tiếng Việt nhưng cũng đủ để bà con dân bản Ổi, Đenvilay, Pa Riềng, Pa Lọ Cô có thêm cơ hội để học tập cách làm giàu, chăm sóc sức khỏe, giao lưu văn hóa với bà con các bản vùng Lìa của Việt Nam. Và hơn hết, đó cũng là sợi dây gắn kết tình hữu nghịViệt- Lào nối gần hơn đôi bờ Sê Pôn.
“Gió mới” ở vùng Lìa
Đồng chí Nguyễn Đình Phục, Bí thư Đảng ủy xã Thanh cho biết: “Xã Thanh đã trồng được 10,66 ha cao su tiểu điền. Trong kế hoạch sẽ trồng mới thêm khoảng 60 -70 ha trong các năm tới. Để người dân chủ động trong khâu chọn giống, trồng, chăm sóc và khai thác cây cao su tiểu điền, xã Thanh đã mở các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây cao su tiểu điền cho bàcon nông dân các bản. Tiến hành việc quy hoạch vùng trồng cao su tiểu điền trên địa bàn xã. Bởi muốn trồng loại cây mang lại hiệu quả kinh tế cao như cây cao su tiểu điền thì phải hướng dẫn cho bà con hiểu rõ đặc tính sinh trưởng, cách thức chăm bón, khai thác mới mong thành công, chứ không thể để bà con tự phát mở rộng diện tích cây cao su được. ”
Chỉ trong năm 2012 đã có trên 580 hộ nông dân các xã Thuận, Thanh, A Xing (huyện Hướng Hóa) đăng ký tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây cao su tiểu điền với diện tích cao su dự kiến trồng mới là 206,5 ha, trong đó đã trồng 42 ha. Ngoài sắn, chuối đang mang lại hiệu quả kinh tế cao thì cây cao su đang giúp người dân vùng Lìa thực hiện giấc mơ làm giàu trên chính mảnh đất màu mỡ của mình.
Gặp chúng tôi ở trụ sở xã, đồng chí Hồ Ta Cô, Chủ tịch UBND xã Thuận hào hứng phác họa cho chúng tôi thấy tương lai của cây cao su khi bén rễ trên đất xã Thuận. Đồng chí Hồ Ta Cô cho biết, xã A Dơi hiện có hơn 230 hộ dân trồng cây cao su tiểu điền trên diện tích gần 500 ha.
Dự kiến năm 2012 này sẽ có 130 ha cao su đưa vào khai thác. Lúc đó, người dân A Dơi sẽ giàu lên nhờ cây cao su tiểu điền. Xuất phát từ thực tế đó, mấy năm gần đây xã Thuận đã chuẩn bị những điều kiện tốt nhất nhằm thực hiện kế hoạch trồng cao su tiểu điền trên địa bàn xã như cử cán bộ đi học tập kinh nghiệm trồng cao su tiểu điền ở các bản của xã A Dơi...
Năm 2012, khi thấy đã hội đủ điều kiện để triển khai kế hoạch trồng cao su tiểu điền, xã Thuận đã phối hợp với Trung tâm dạy nghề tổng hợp huyện Hướng Hóa mở lớp tập huấn kỹ thuật trồng cây cao su tiểu điền cho 30 nông dân chủyếu là đồng bào dân tộc Vân kiều, Pa cô ở bản 2, 3, 5 (xã Thuận). Diện tích trồng mới cao su tiều điền trên địa bàn xã dự kiến trong thời gian tới là100 ha, đến nay nhân dân các bản đã trồng 30 ha.
Để khuyến khích người dân mở rộng diện tích trồng cây cao su tiểu điền, UBND xã đã hỗ trợ trên 65 triệu đồng tiền mua giống cây cao su cho các hộ nghèo, cận nghèo. Những chi phí như tiền phân bón, công đào hố, phát cỏ thì các hộ tự lo. Rồi đây, cây cao su tiểu điền sẽ là hướng làm giàu mới của bàcon nông dân xã Thuận bên cạnh 570 ha sắn nguyên liệu, 244 ha chuối đang cho nguồn thu hàng chục tỷ đồng mỗi năm.
Đồng chí Nguyễn Đình Phục, Bí thư Đảng ủy xã Thanh cho biết: “Xã Thanh đã trồng được 10,66 ha cao su tiểu điền. Trong kế hoạch sẽ trồng mới thêm khoảng 60 -70 ha trong các năm tới. Để người dân chủ động trong khâu chọn giống, trồng, chăm sóc và khai thác cây cao su tiểu điền, xã Thanh đã mở các lớp tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây cao su tiểu điền cho bàcon nông dân các bản. Tiến hành việc quy hoạch vùng trồng cao su tiểu điền trên địa bàn xã. Bởi muốn trồng loại cây mang lại hiệu quả kinh tế cao như cây cao su tiểu điền thì phải hướng dẫn cho bà con hiểu rõ đặc tính sinh trưởng, cách thức chăm bón, khai thác mới mong thành công, chứ không thể để bà con tự phát mở rộng diện tích cây cao su được. ”
“Đầu năm 2012, khi nghe tin xã A Xing mở lớp tập huấn kỹ thuật trồng cây cao su tiểu điền, tôi đăng ký tham gia liền. Tôi được thầy giáo hướng dẫn tận tình lắm. Sắp tới tôi dự kiến sẽ trồng khoảng 1 ha cao su tiểu điền...”- Anh Hồ Văn Linh, Trường bản Xi Ra Man (xã Xy) đã khoe với tôi như vậy.
Hy vọng cây cao su tiểu điền rồi đây sẽ cùng với cây sắn, chuối tạo nên thế “ba chân” vững chắc để bản Xi Ra Man cũng như nhiều bản khác ở vùng Lìa làm giàu. Khi các bản bên này sông Sê Pôn giàu lên nhờ trồng cao su thì cây cao su tự “có chân” để vượt sông Sê Pôn sang giúp người dân bản Ổi, Đenvilay, Pa Riềng, Pa Lọ Cô (huyện Mường Noòng) làm giàu. Bởi bản bên này sông hay bên kia sông cũng đều uống chung dòng nước Sê Pôn mát ngọt và giúp nhau cùng làm giàu âu là lẽ đương nhiên.