Mồng 2 tháng 9, khắp nơi trong cả nước chung vui kỷ niệm ngày lễ lớn của dân tộc, ngày Quốc khánh của nước Việt Nam, nên ai ai cũng vui vẻ, được nghỉ ngơi và thăm hỏi nhau. Hòa chung trong không khí đó, những người dân đôi bờ Hiền Lương cũng đón Tết Độc lập trong không khí vui tươi và đầm ấm nhưng có những nét đặc sắc hơn, khác lạ hơn, họ tổ chức Tết Độc lập lớn hơn và xem đây như một dịp để nhớ về những ngày đất nước bị chia cắt.
Từ vui như tết cổ truyền...
Những ngày này, trên khắp các nẻo đường của thôn Hiền Lương (xã Vĩnh Thành, Vĩnh Linh, Quảng Trị) đều treo cờ hoa rực rỡ, cờ đỏ sao vàng, băng rôn, áp phích khắp các đường làng ngõ xóm, tô điểm cho làng quê Hiền Lương thêm phần nhộn nhịp, vui tươi. Ông Lê Hữu Hai, Trưởng thôn Hiền Lương cho biết: “Ở đây, năm nào cũng vậy, để chuẩn bị cho ngày Tết Độc lập, ngay từ giữa tháng 8 người dân thôn Hiền Lương chúng tôi đã bắt đầu quét dọn, phát quang, làm vệ sinh đường làng ngõ xóm, treo cờ Tổ quốc, băng rôn, biểu ngữ tạo không khí để đón ngày Quốc khánh trọng đại”.
Lễ thượng cờ, một trong những hoạt động trọng đại, trang nghiêm của ngày Tết Độc lập
Khác với những miền quê khác, ở thôn Hiền Lương như đã có một thông lệ đặc biệt, để làm tưng bừng thêm ngày Tết Độc lập, con cháu trong thôn dù học hành, làm việc ở xa hay gần đều về đây chung vui, đoàn tụ. “Dù làm việc xa nhà nhưng tôi vẫn luôn nhớ về ngày Tết Độc lập trên quê hương mình như là tết cổ truyền vậy. Tôi đã xin phép công ty nghỉ phép một tuần để về sum họp cùng gia đình, làng xóm. Đối với những người con làm việc xa quê hương như chúng tôi, đây thực sự là một dịp để được nghe các cụ cao niên trong làng kể về những năm tháng gian khổ trong chiến tranh và chia sẻ những ký ức, niềm vui khi sống trong không khí những ngày đầu độc lập. Những lần như vậy tôi lại cảm thấy tự hào vì mình là một người Hiền Lương biết bao nhiêu”, anh Nguyễn Đức Tuấn, công nhân tại Khu công nghiệp Hòa Hiệp Bắc (Đà Nẵng) tâm sự.
Để chuẩn bị cho ngày Tết Độc lập, người dân Hiền Lương nhà nào cũng chuẩn bị cho mình những món ăn ngon nhất, những bánh trái đẹp nhất và sắm những bộ áo quần mới nhất, đặc biệt trên mâm cơm cúng tổ tiên, ông bà phải luôn có những thứ đặc sản của hai miền Bắc – Nam. Thêm vào đó, người Hiền Lương còn tổ chức nhiều lễ hội để tạo thêm tình đoàn kết, gắn bó cho người dân trong làng như: Kéo co, bóng đá, bóng chuyền và tổ chức giao lưu văn nghệ với các thôn khác... tạo nên một không khí hết sức rộn ràng, vui tươi. Ông Lê Công Cầu (86 tuổi), cho biết: “Năm nào cũng vậy, cứ đến ngày Tết Độc lập là cả làng Hiền Lương nhộn nhịp hẳn lên bởi những hoạt động thể dục thể thao của thanh niên trong làng. Với những người già cả như chúng tôi, đây là dịp để thăm hỏi, gặp gỡ, ôn lại kỷniệm về những ngày gian khổ. Đời sống người dân Hiền Lương bây giờ có khá hơn, nhiều người mải mê làm kinh tế nhưng vẫn không quên ngày Tết Độc lập ở quê mình mà tìm về chung vui”.
Một hoạt động mà trong dịp Tết Độc lập nào cũng diễn ra đó là lễ thượng cờ tại cột cờ bên cầu Hiền Lương. Đây được xem là phần lễ long trọng và trang nghiêm, thành kính nhất của những người dân sống ở đôi bờ Hiền Lương vào ngày Quốc khánh. “Trước kia, khi đất nước chưa thống nhất, Gio Linh vẫn chịu sự giày xéo của giặc nên mỗi khi bờ Bắc đón Tết Độc lập thì người dân bờ Nam khao khát lắm. Đã mấy chục năm trôi qua nhưng trong tôi vẫn còn nguyên vẹn không khí trang nghiêm của lần đầu tiên được dự lễ thượng cờ tại đây. Đây chính là một hoạt động để nhắc nhở con cháu không được quên những người đã ngã xuống, hi sinh để chúng ta có được ngày hôm nay”, ông Nguyễn Văn Sáu (86 tuổi), thôn Trung Hòa, Trung Hải, Gio Linh, nói. Đối với những người dân sống ở đôi bờ Hiền Lương một thời chia cắt thì Tết Độc lập là một cái tết thực sự có ý nghĩa và trang nghiêm đối với họ, bởi lẽ đây chính là biểu tượng cho sự hòa bình, đoàn kết gắn bó của tất cả người dân Việt Nam.
...đến nhắc nhở thế hệ mai sau
Tết Độc lập ở đôi bờ Hiền Lương không chỉ đơn thuần là để con cháu, người dân trong làng sum họp, đoàn tụ, chung vui mà điều quan trọng nhất như lời ông Hai nói đó là muốn nhắc nhở cho thế hệ mai sau phải biết nhớ về những năm tháng kháng chiến, bảo vệ từng tấc đất của các thế hệ cha ông đi trước. Xác định được ý nghĩa lớn lao của ngày Tết Độc lập trên quê hương mình nên cứ mỗi khi đến Tết Độc lập, các vị cao niên trong làng lại tập hợp con cháu trong dòng họ để nhắc nhở, bảo ban con cháu phải sống, học tập và làm việc sao cho xứng đáng với những gì cha ông để lại. Ông Nguyễn Đức Lung (86 tuổi, thôn Hiền Lương) cho biết: “Mỗi khi đến Tết Độc lập, tôi thường tập trung con cháu lại để kể về những hy sinh của các thế hệ đi trước cho các cháu nghe, đồng thời động viên con cháu cố gắng học tập, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội. Đối với chúng tôi, quanh năm suốt tháng lo làm ăn nên đây là một dịp rất tốt để dạy bảo con cháu”.
Ông Hoàng Đình Sơn (72 tuổi, thôn Trung Hòa, Trung Hải, Gio Linh) cho biết: “Người dân sống ở đôi bờ Hiền Lương chúng tôi tổ chức ngày Tết Độc lập lớn hơn các nơi khác vì mục đích cao cả nhất là nhằm nhắc nhở con cháu đời đời phải nhớ về những ngày tháng khi đất nước đang còn bị chia cắt thành hai, miền Bắc hòa bình, đi lên chủ nghĩa xã hội, còn miền Nam thì vẫn lầm than dưới gót giày của giặc. Chính tại nơi đây-vĩ tuyến 17 là cái ranh giới đắng cay đó. Để đất nước được những ngày độc lập như hôm nay, các thế hệ cha ông đi trước đã phải đánh đổi biết bao xương máu. Vì vậy, có tổ chức những ngày Tết Độc lập thì con cháu đời đời mới không quên được”.
Nhiều người con sống ở đôi bờ Hiền Lương khi đi xa vẫn luôn khắc cốt ghi tâm những lời dạy đó, họ luôn có tinh thần phấn đấu, kiên cường trong cuộc sống và dù công việc bộn bề như thế nào thì họ vẫn nhớ về ngày Tết Độc lập ở quê nhà. Em Nguyễn Việt Tân (18 tuổi), hiện đang là sinh viên năm thứ nhất Đại học An ninh Hà Nội, tâm sự: “Ngay từ nhỏ, vào những dịp Tết Độc lập em đã được ông bà kể về chiến công oanh liệt trong cuộc chiến đấu vì độc lập tự do của dân tộc. Những câu chuyện của ông bà kể đã khơi dậy cho em tinh thần phấn đấu học tập thật tốt để góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh hơn. Ngày Tết Độc lập năm nay, mặc dù học tại Hà Nội nhưng em vẫn tranh thủ những ngày nghỉ để về quê vì đây là một dịp để nhắc nhở em học tập chăm chỉ hơn”.
Những năm gần đây, kinh tế gặp khó khăn, nhiều người phải đi làm ăn xa và hưởng ứng phong trào toàn dân thực hành tiết kiệm chống lãng phí nên người dân sống ở đôi bờ Hiền Lương không tổ chức Tết Độc lập linh đình như trước kia nữa. Tuy nhiên, không khí đón Tết Độc lập ở đôi bờ sông tuyến vẫn tưng bừng, náo nức. Những người đi làm ăn, học hành ở xa vẫn tìm về và những câu chuyện về một thời anh dũng của cha ông vẫn rôm rả trong mọi nhà.